Mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của trẻ em và thanh thiếu niên. Tuy nhiên, cùng với những lợi ích, nó cũng mang đến những thách thức lớn, đặc biệt là sự tiêu cực như bắt nạt trực tuyến, chỉ trích cá nhân và những bình luận ác ý. Những tương tác này có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần của trẻ. Vậy làm thế nào để giúp con bạn vượt qua những “cơn bão” tiêu cực trên mạng xã hội?
Bài viết này, Xemtin247 sẽ cung cấp các chiến lược cụ thể, được hỗ trợ bởi nghiên cứu và trích dẫn từ chuyên gia, để bảo vệ con bạn khỏi sự độc hại, tiêu cực của mạng xã hội.
Thực tế đằng sau sự tiêu cực trên mạng xã hội
Hãy tưởng tượng một cô bé 13 tuổi, ngồi trên giường, lướt Instagram. Một bình luận hiện lên: “Trông bạn thật thảm hại. Xấu hổ quá!” Một bình luận khác: “Bộ đồ đó là sao vậy? Thật tệ!” Cô bé cố kìm nước mắt, ném điện thoại ra xa, nụ cười hạnh phúc ban đầu đã biến mất. Ở một góc khác, một cậu bé 14 tuổi đang chơi game trực tuyến thì nhận được tin nhắn: “Cậu tệ quá, nghỉ chơi đi, không ai muốn cậu trong đội này.” Cậu bé tức giận đập mạnh điện thoại, lòng tự trọng bị tổn thương.
Những tình huống này không hề hiếm. Các nghiên cứu chỉ ra rằng sự tiêu cực trên mạng xã hội có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe tinh thần của trẻ:
- Nghiên cứu của Hinduja & Patchin (2020) trong Journal of Child Psychology cho thấy thanh thiếu niên bị bắt nạt trực tuyến có nguy cơ mắc chứng lo âu và trầm cảm cao gấp đôi so với những người không bị bắt nạt.
- Twenge (2019) trong cuốn iGen phát hiện rằng việc tiếp xúc liên tục với mạng xã hội có liên quan đến sự gia tăng cảm giác tự ti và hình ảnh cơ thể tiêu cực ở thanh thiếu niên.
- Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA, 2021) báo cáo rằng các tương tác tiêu cực trực tuyến có thể làm tăng 27% các triệu chứng liên quan đến căng thẳng ở trẻ em.
Những con số này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc trang bị cho trẻ các công cụ để đối phó với sự tiêu cực trên mạng xã hội. Dưới đây là các chiến lược cụ thể mà bạn có thể áp dụng.
Chiến lược 1: Dạy con chơi “Trò chơi suy nghĩ tiêu cực và tích cực”
Một cách hiệu quả để giúp trẻ đối phó với những bình luận ác ý là dạy chúng “Trò Chơi Suy Nghĩ Tiêu Cực vs. Tích Cực” dựa trên tâm lý tự nói chuyện (self-talk). Theo Tiến sĩ Rachel Goldsmith Turow, tác giả của The Self-Talk Workout, “Cách chúng ta nói chuyện với chính mình ảnh hưởng đến cảm xúc và hành vi của chúng ta. Việc thay thế những lời tự chỉ trích bằng những lời tự nói tích cực có thể thay đổi khả năng phục hồi cảm xúc của chúng ta.”
Hãy giải thích cho con bạn rằng những lời tiêu cực giống như một “suy nghĩ tiêu cực” – chẳng ai muốn giữ lại những ý nghĩ độc hại cả! Thay vì để những lời ác ý ám vào tâm trí, hãy dạy trẻ thay thế chúng bằng những suy nghĩ tích cực, giống như thay suy nghĩ tiêu cực bằng “suy nghĩ tích cực”. Bạn có thể thực hành cùng con bằng cách biến nó thành một trò chơi thú vị, khuyến khích trẻ phát hiện những suy nghĩ tiêu cực và “lật ngược” chúng.
Dưới đây là một số ví dụ thực tế:
- Suy nghĩ tiêu cực: “Chẳng ai thích mày đâu, đồ thất bại!” Suy nghĩ tích cực: “Điều đó không đúng. Tao được yêu thương và trân trọng bởi những người thực sự quan trọng. Tao không để những người như thế định nghĩa mình.”
- Suy nghĩ tiêu cực: “Bài đăng của mày thật tệ, xóa đi!” Suy nghĩ tích cực: “Tao đăng bài vì tao thích thể hiện bản thân, không phải để được công nhận. Nếu họ không thích, kệ họ!”
- Suy nghĩ tiêu cực: “Mày sẽ chẳng bao giờ giỏi được đâu, bỏ cuộc đi!” Suy nghĩ tích cực: “Ai cũng phải bắt đầu từ đâu đó. Tao sẽ tiếp tục học hỏi và tiến bộ. Ý kiến của họ không quan trọng.”
Việc luyện tập đều đặn sẽ giúp trẻ hình thành thói quen tư duy tích cực, xây dựng “tấm giáp tinh thần” để chống lại sự độc hại trên mạng xã hội.
Chiến lược 2: Thử thách “Phòng tập lòng tốt”
Hãy khuyến khích con bạn xem những bình luận tiêu cực như “tạ” trong một phòng tập thể dục. Mặc dù “nâng tạ” có thể đau đớn, nhưng nó giúp xây dựng cơ bắp. Tương tự, việc đối mặt với những lời ác ý bằng lòng tốt sẽ giúp trẻ rèn luyện sức mạnh tinh thần và xây dựng nhân cách.
Tôn Tử, trong Binh Pháp Tôn Tử, từng nói: “Hãy luôn xây một cây cầu vàng để kẻ thù của bạn rút lui.” Khi trẻ chọn đáp lại sự tiêu cực bằng lòng tốt, chúng không chỉ khiến kẻ những người tấn công cảm thấy xấu hổ mà còn được tôn trọng bởi những người xung quanh. Hãy gọi đây là “Lựa Chọn Cây Cầu Vàng”, nơi trẻ biến độc tố của người khác thành sức mạnh của chính mình.
Ví dụ về cách áp dụng:
- Suy nghĩ tiêu cực: “Mày tệ quá, biến đi, chẳng ai thích mày.” Suy nghĩ tích cực: “Những người tổn thương thường làm tổn thương người khác. Thay vì tức giận, tao sẽ đáp lại bằng một điều tử tế, dù điều đó không dễ. Giống như tập gym, tao đang rèn luyện lòng tốt của mình.”
- Suy nghĩ tiêu cực: “Mày vô dụng, đừng cố nữa.” Suy nghĩ tích cực: “Tao không tin những gì họ nói. Giá trị của tao không phụ thuộc vào lời nói của họ. Tao sẽ đáp lại bằng lòng tốt để vượt qua sự tiêu cực này.”
- Suy nghĩ tiêu cực: “Mày ngu ngốc, đừng mơ vào được trường đó.” Suy nghĩ tích cực: “Tao quyết định tương lai của mình, không phải họ. Tao sẽ tiếp tục nỗ lực vì mục tiêu của mình và đáp lại bằng một điều tử tế.”
Tiến sĩ John Gottman, chuyên gia về tâm lý quan hệ, nhấn mạnh: “Lòng tốt là liều thuốc mạnh nhất để chữa lành những tổn thương cảm xúc.” Dạy trẻ chọn lòng tốt không chỉ giúp chúng vượt qua sự tiêu cực mà còn xây dựng một nhân cách mạnh mẽ, đáng tự hào.
Chiến lược 3: Rèn luyện kỹ năng thay thế tư duy
Trẻ không thể kiểm soát những gì người khác nói, nhưng chúng có thể kiểm soát những gì chúng tin. Bằng cách dạy trẻ thay thế những suy nghĩ độc hại bằng những suy nghĩ tích cực, bạn giúp chúng phát triển sự kiên cường, lòng tự trọng và sức mạnh cảm xúc.
Hãy khuyến khích con bạn thực hành kỹ năng này hàng ngày. Mỗi lần trẻ nhận được một bình luận tiêu cực, hãy hướng dẫn chúng dừng lại, nhận diện “suy nghĩ tiêu cực” và thay thế nó bằng “suy nghĩ tích cực”. Theo thời gian, trẻ sẽ học cách buông bỏ những lời ác ý, đứng vững và tiến về phía trước với sự tự tin.
Tiến sĩ Carol Dweck, chuyên gia về tâm lý học phát triển, khẳng định: “Việc rèn luyện tư duy tích cực giúp trẻ xây dựng một tư duy phát triển, nơi chúng thấy những thách thức là cơ hội để trưởng thành, thay vì là mối đe dọa.”
Kết luận
Sự tiêu cực của mạng xã hội là một thực tế khó tránh khỏi, nhưng bạn có thể trang bị cho con mình những công cụ để đối phó và phát triển mạnh mẽ. Bằng cách dạy trẻ chơi “Trò Chơi Suy Nghĩ Tiêu Cực vs. Tích Cực”, tham gia “Phòng Tập Lòng Tốt” và rèn luyện kỹ năng thay thế tư duy, bạn giúp chúng xây dựng khả năng phục hồi tinh thần và lòng tự trọng. Hãy bắt đầu ngay hôm nay bằng cách thực hành những chiến lược này cùng con, để chúng có thể tự tin đối mặt với thế giới trực tuyến đầy thách thức.
Chia sẻ bài viết này để giúp các bậc phụ huynh khác bảo vệ con em mình khỏi sự tiêu cực trên mạng xã hội!
