Dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) đề xuất siết chặt quản lý thuế đối với hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh, đặc biệt trong thương mại điện tử. Các biện pháp như sử dụng hóa đơn điện tử, mở tài khoản giao dịch riêng và kiểm soát thanh toán qua cổng chuyên biệt nhằm minh bạch hóa kinh doanh, giảm thất thu thuế.
Yêu cầu hộ kinh doanh mở tài khoản riêng
UBND TP. Hà Nội kiến nghị Bộ Tài chính bổ sung quy định bắt buộc hộ kinh doanh phải đăng ký tài khoản ngân hàng hoặc tài khoản giao dịch điện tử riêng biệt để phục vụ hoạt động kinh doanh. Cơ chế này cho phép cơ quan quản lý thuế kiểm soát dòng tiền một cách hiệu quả, giảm thiểu tình trạng thất thu thuế. Đồng thời, UBND TP. Hà Nội cũng đề xuất liên thông quy trình đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế cho hộ kinh doanh, tương tự như quy trình áp dụng cho doanh nghiệp, nhằm giảm bớt thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế.
Ngoài ra, liên quan đến việc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, UBND TP. Hà Nội cho rằng quy định về ngưỡng doanh thu chịu thuế để áp dụng hóa đơn điện tử trong Dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) chưa thực sự phù hợp với thực tế. Trong bối cảnh nền kinh tế xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới, việc áp dụng ngưỡng doanh thu cố định có thể gây khó khăn cho một số hộ kinh doanh. Do đó, cơ quan này đề xuất sửa đổi chi tiết quy định này để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tiễn.
Tăng cường quản lý thuế trong thương mại điện tử
Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra thực trạng nhiều cá nhân và tổ chức kinh doanh trên các nền tảng thương mại điện tử hoặc mạng xã hội như Google, Facebook, YouTube, Zalo… không đăng ký mã số thuế, dẫn đến nguy cơ thất thu thuế. Nguyên nhân chính là do thiếu các quy định kiểm soát dòng tiền thanh toán trong môi trường số. Để khắc phục, Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Tài chính bổ sung các cơ chế giám sát, kiểm tra việc kê khai và nộp thuế đối với các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên các nền tảng này.
Phản hồi đề xuất trên, Bộ Tài chính cho biết Luật số 56/2024/QH15 đã quy định rõ, đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử và dịch vụ số của nhà cung cấp nước ngoài, họ phải trực tiếp hoặc ủy quyền đăng ký, khai, và nộp thuế tại Việt Nam.
Đối với hộ và cá nhân kinh doanh trên các nền tảng thương mại điện tử, các tổ chức quản lý sàn giao dịch hoặc nền tảng số có chức năng thanh toán (trong hoặc ngoài nước) phải thực hiện khấu trừ và nộp thuế thay, đồng thời kê khai số thuế đã khấu trừ. Trong trường hợp không thuộc diện khấu trừ, hộ và cá nhân kinh doanh sẽ tự thực hiện việc đăng ký, kê khai và nộp thuế.
Để nâng cao hiệu quả quản lý, Bộ Tài chính cũng đề xuất yêu cầu các chủ thể kinh doanh thương mại điện tử xuyên biên giới thực hiện thanh toán qua cổng thanh toán chuyên biệt. Biện pháp này giúp cơ quan thuế kiểm soát thông tin giao dịch, từ đó hạn chế thất thu thuế trong môi trường số.
Ngoài ra, trong quá trình Bộ Công Thương chủ trì soạn thảo Luật Thương mại điện tử, Bộ Tài chính kiến nghị bổ sung quy định yêu cầu các chủ thể kinh doanh cung cấp thông tin về người bán, nền tảng trung gian, đơn vị cung cấp dịch vụ logistics, và tổ chức cung cấp dịch vụ thanh toán, nhằm tăng tính minh bạch.
Bỏ phương pháp khoán thuế từ 2026
Theo Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội, từ ngày 01/01/2026, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ không được áp dụng phương pháp khoán thuế. Để hỗ trợ người nộp thuế thích nghi với thay đổi này, UBND TP. Hà Nội đề xuất Bộ Tài chính bổ sung quy định về việc kê khai thuế, bao gồm tần suất kê khai phù hợp và thiết kế các mẫu tờ khai đơn giản, dễ sử dụng. Điều này nhằm giúp hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh dễ dàng tuân thủ các yêu cầu pháp lý mới, đồng thời giảm áp lực hành chính.
Thống nhất khái niệm hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh
Trong dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế), Bộ Tài chính định hướng bỏ khái niệm “hộ kinh doanh”, thay bằng khái niệm “cá nhân kinh doanh” để thống nhất cách gọi. Tuy nhiên, các tài liệu góp ý vẫn sử dụng lẫn lộn hai khái niệm này, gây khó khăn trong việc áp dụng.
Theo Điều 88 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, tên hộ kinh doanh bao gồm cụm từ “Hộ kinh doanh” và tên riêng, trong khi pháp luật về đăng ký kinh doanh không sử dụng khái niệm “cá nhân kinh doanh”. Do đó, UBND TP. Hà Nội đề nghị Bộ Tài chính rà soát, thống nhất khái niệm để đảm bảo phù hợp với các quy định pháp luật liên quan, tránh nhầm lẫn trong quản lý.
Kết luận
Các đề xuất siết chặt quản lý thuế, từ việc bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử, mở tài khoản giao dịch riêng, đến kiểm soát thanh toán trong thương mại điện tử, đều hướng đến mục tiêu minh bạch hóa hoạt động kinh doanh và giảm thất thu thuế. Bộ Tài chính đang tiếp thu các ý kiến góp ý để hoàn thiện Dự án Luật Quản lý thuế (thay thế), hứa hẹn mang lại khung pháp lý chặt chẽ, hiệu quả, phù hợp với xu hướng phát triển của kinh tế số.
