Bộ Tài chính vừa công bố dự thảo đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh 2025 cho người nộp thuế thu nhập cá nhân lên tối đa 15,5 triệu đồng mỗi tháng, dự kiến áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026. Đề xuất này nằm trong dự thảo tờ trình Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhằm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với tình hình kinh tế hiện nay. Đây là một trong những động thái quan trọng nhằm giảm gánh nặng tài chính cho người dân, đồng thời kích thích tiêu dùng và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong dài hạn.
Trong bối cảnh chỉ số giá tiêu dùng (CPI) giai đoạn 2020-2025 tăng khoảng 21,24%, vượt ngưỡng 20% theo quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết để đảm bảo công bằng và phù hợp với thực tế. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết hai phương án điều chỉnh mà Bộ Tài chính đưa ra, tác động của chúng đối với người nộp thuế, cũng như ý nghĩa kinh tế và xã hội của đề xuất này.
Lý do cần điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh
Tác động của lạm phát và chỉ số giá tiêu dùng
Theo quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân, mức giảm trừ gia cảnh cần được điều chỉnh khi chỉ số giá tiêu dùng tăng vượt 20% so với thời điểm luật có hiệu lực hoặc lần điều chỉnh trước đó. Trong giai đoạn 2020-2025, CPI tại Việt Nam đã tăng 21,24%, phản ánh mức độ trượt giá đáng kể của đồng tiền. Điều này khiến chi phí sinh hoạt gia tăng, đặc biệt là các nhu cầu thiết yếu như thực phẩm, nhà ở, giáo dục và y tế.
Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh không chỉ giúp giảm áp lực tài chính cho người nộp thuế mà còn đảm bảo rằng chính sách thuế thu nhập cá nhân phù hợp với thực tế kinh tế. Nếu không điều chỉnh, người dân sẽ phải chịu mức thuế cao hơn so với thu nhập thực tế, làm giảm thu nhập khả dụng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Thu nhập bình quân đầu người và áp lực chi tiêu
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân đầu người tại Việt Nam năm 2024 đạt khoảng 5,4 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, chi phí sinh hoạt tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM ngày càng tăng, khiến nhiều người lao động gặp khó khăn trong việc trang trải cuộc sống. Đặc biệt, những người có thu nhập trung bình và thấp, hoặc có người phụ thuộc, thường phải chịu áp lực tài chính lớn hơn.
Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh sẽ giúp những đối tượng này có thêm thu nhập khả dụng, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống và thúc đẩy tiêu dùng. Đây cũng là một trong những biện pháp kích thích kinh tế mà Bộ Tài chính hướng tới, trong bối cảnh nền kinh tế đang phục hồi sau những biến động toàn cầu.
Hai phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh 2025
Bộ Tài chính đã đưa ra hai phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh để trình cấp thẩm quyền xem xét. Cả hai phương án đều nhằm mục tiêu giảm nghĩa vụ thuế, nhưng có sự khác biệt về mức độ và cách tiếp cận.
Phương án 1: Điều chỉnh dựa trên tốc độ tăng CPI
Phương án 1 đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dựa trên mức tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Theo đó:
- Mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế sẽ tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên 13,3 triệu đồng/tháng.
- Mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc sẽ tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 5,3 triệu đồng/tháng.
Phương án này được đánh giá là tuân thủ đúng quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành. Việc điều chỉnh dựa trên CPI đảm bảo rằng mức giảm trừ gia cảnh phản ánh đúng mức độ trượt giá, giúp người nộp thuế duy trì được sức mua tương đương trong bối cảnh lạm phát. Đây là phương án mang tính bảo thủ, tập trung vào việc đảm bảo nhu cầu thiết yếu của người dân.
Phương án 2: Điều chỉnh dựa trên thu nhập và GDP bình quân đầu người
Phương án 2 đề xuất mức giảm trừ cao hơn, dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người. Cụ thể:
- Mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế tăng lên 15,5 triệu đồng/tháng.
- Mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc tăng lên 6,2 triệu đồng/tháng.
Phương án này được Bộ Tài chính đánh giá là có tác động tích cực hơn, giúp giảm nghĩa vụ thuế ở mức cao hơn so với phương án 1. Điều này đồng nghĩa với việc người dân sẽ có thêm thu nhập khả dụng, từ đó tăng khả năng chi tiêu và tiết kiệm. Mặc dù ngân sách nhà nước có thể giảm thu trong ngắn hạn, nhưng Bộ Tài chính nhận định rằng việc này sẽ kích thích tiêu dùng hộ gia đình và xã hội, từ đó gián tiếp tăng thu ngân sách từ các nguồn khác, như thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế tiêu thụ đặc biệt, trong trung và dài hạn.
So sánh hai phương án
Cả hai phương án đều mang lại lợi ích cho người nộp thuế, nhưng có những khác biệt quan trọng:
- Phương án 1 phù hợp với những người ủng hộ cách tiếp cận bảo thủ, tuân thủ chặt chẽ quy định pháp luật và đảm bảo tính công bằng trong ngắn hạn. Tuy nhiên, mức giảm trừ 13,3 triệu đồng/tháng có thể chưa đủ để đáp ứng nhu cầu chi tiêu của một số nhóm dân cư, đặc biệt là ở các đô thị lớn.
- Phương án 2 mang tính đột phá hơn, với mức giảm trừ cao hơn (15,5 triệu đồng/tháng) giúp giảm đáng kể gánh nặng thuế cho người dân. Phương án này phù hợp với mục tiêu kích thích kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh thu nhập bình quân đầu người đang tăng nhưng vẫn thấp so với chi phí sinh hoạt.
Tác động của đề xuất đối với người nộp thuế
Ai được hưởng lợi?
Đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh sẽ mang lại lợi ích trực tiếp cho những người có thu nhập chịu thuế, đặc biệt là:
- Người lao động có thu nhập trung bình và thấp: Với mức giảm trừ gia cảnh tăng lên, một số người lao động có thu nhập từ 13,3 triệu đến 15,5 triệu đồng/tháng có thể không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, tùy thuộc vào số người phụ thuộc.
- Hộ gia đình có người phụ thuộc: Những người có con nhỏ, cha mẹ già hoặc người phụ thuộc khác sẽ được hưởng mức giảm trừ cao hơn cho mỗi người phụ thuộc, từ đó giảm đáng kể số thuế phải nộp.
- Người lao động tại đô thị lớn: Với chi phí sinh hoạt cao, việc tăng mức giảm trừ gia cảnh sẽ giúp người dân tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM có thêm thu nhập để trang trải cuộc sống.
Tác động kinh tế và xã hội
Việc tăng mức giảm trừ gia cảnh không chỉ mang lại lợi ích cá nhân mà còn có ý nghĩa lớn đối với nền kinh tế và xã hội:
- Tăng thu nhập khả dụng: Người dân sẽ có thêm tiền để chi tiêu hoặc tiết kiệm, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Thúc đẩy tiêu dùng: Khi thu nhập khả dụng tăng, các hộ gia đình có xu hướng chi tiêu nhiều hơn, đặc biệt cho các sản phẩm và dịch vụ thiết yếu. Điều này sẽ kích thích các ngành bán lẻ, dịch vụ và sản xuất.
- Giảm bất bình đẳng: Việc giảm nghĩa vụ thuế cho các nhóm thu nhập trung bình và thấp sẽ góp phần thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, đảm bảo công bằng xã hội.
Nhận định từ Bộ Tài chính
Theo Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là một trong những ưu tiên để hỗ trợ người dân trong bối cảnh kinh tế hiện nay. Bộ Tài chính nhấn mạnh rằng cả hai phương án đều được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học, với mục tiêu cân bằng giữa lợi ích của người nộp thuế và sự ổn định của ngân sách nhà nước.
Phương án 2, với mức giảm trừ 15,5 triệu đồng/tháng, được đánh giá là có tiềm năng tạo ra tác động tích cực hơn trong việc kích thích kinh tế. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng sẽ phụ thuộc vào Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dựa trên các yếu tố như tình hình ngân sách, tốc độ tăng trưởng kinh tế và ý kiến từ các bên liên quan.
Kết luận
Đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh lên tối đa 15,5 triệu đồng/tháng là một bước tiến quan trọng trong việc cải thiện đời sống người dân và kích thích tăng trưởng kinh tế. Với hai phương án điều chỉnh, Bộ Tài chính đã đưa ra các lựa chọn linh hoạt để phù hợp với bối cảnh kinh tế và xã hội hiện nay.
Nếu được thông qua, chính sách này sẽ mang lại lợi ích thiết thực cho hàng triệu người nộp thuế, đặc biệt là những người có thu nhập trung bình và thấp. Người dân và doanh nghiệp đang chờ đợi quyết định cuối cùng từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự kiến sẽ có hiệu lực từ kỳ tính thuế năm 2026.
