Buồn chán thường bị xem là một trạng thái cảm xúc tiêu cực, gắn liền với sự không hài lòng, bồn chồn và mệt mỏi tinh thần. Theo nghiên cứu của Eastwood và các cộng sự (2012), buồn chán được đặc trưng bởi cảm giác thiếu hụt sự kích thích và năng lượng tinh thần, khiến thời gian dường như trôi qua chậm hơn. Ví dụ, khi bạn cảm thấy chán nản trong lúc chờ đợi ngày làm việc kết thúc, chỉ 10 phút cũng có thể kéo dài như cả giờ.
Mặc dù buồn chán thường bị liên kết với những hậu quả tiêu cực như thiếu kiểm soát bản thân, nghiện ngập hoặc hành vi bốc đồng, nó cũng mang lại những lợi ích đáng kể. Thay vì tìm cách trốn tránh bằng những kích thích bên ngoài như chơi game hay xem phim, việc chấp nhận buồn chán có thể mở ra những cơ hội phát triển cá nhân. Dưới đây cùng Xemtin247 khám phá là 5 lợi ích của việc buồn chán, được diễn giải chi tiết và hỗ trợ bởi các nghiên cứu và trích dẫn từ chuyên gia.
Buồn chán cải thiện sức khỏe tinh thần
Trong thời đại thông tin bùng nổ, bộ não của chúng ta thường xuyên bị quá tải bởi vô số dữ liệu và sự phân tâm từ mạng xã hội, tin tức hay công việc. Theo Wojtowicz và các cộng sự (2020), “Sự phong phú của thông tin dẫn đến sự khan hiếm về sự chú ý.” Khi bộ não liên tục xử lý thông tin, các nguồn lực nhận thức của chúng ta bị cạn kiệt, gây ra căng thẳng và mệt mỏi.
Buồn chán, trong trường hợp này, đóng vai trò như một “nút tạm dừng” quý giá. Khi không có kích thích bên ngoài, bộ não có cơ hội thư giãn và phục hồi. Việc tạm rời xa màn hình điện thoại hoặc các yếu tố gây căng thẳng để đón nhận trạng thái buồn chán có thể giúp giảm stress và cải thiện sức khỏe tinh thần.
Chuyên gia tâm lý học John Eastwood nhận định: “Buồn chán là tín hiệu cho thấy chúng ta cần tạm dừng và cho phép tâm trí nghỉ ngơi, từ đó tạo không gian cho sự phục hồi tinh thần” (Eastwood et al., 2012).
Buồn chán thúc đẩy sự sáng tạo
Một trong những lợi ích đáng chú ý của buồn chán là khả năng kích thích tư duy sáng tạo. Khi không bị phân tâm bởi các kích thích bên ngoài, tâm trí có cơ hội lang thang và mơ mộng, dẫn đến những ý tưởng mới mẻ. Nghiên cứu của Mann (2018) đã chỉ ra rằng những công việc đơn điệu, như đọc báo cáo hoặc tham gia các cuộc họp tẻ nhạt, có thể khuyến khích tâm trí tìm kiếm sự kích thích nội tại, từ đó khơi dậy những cách suy nghĩ sáng tạo.
Trong một thí nghiệm, những người tham gia được yêu cầu thực hiện các nhiệm vụ nhàm chán trước khi giải quyết các bài kiểm tra sáng tạo. Kết quả cho thấy họ đưa ra nhiều ý tưởng độc đáo hơn so với nhóm không trải qua trạng thái buồn chán. Vì vậy, lần tới khi cảm thấy chán, hãy thử để tâm trí tự do khám phá thay vì tìm kiếm sự giải trí ngay lập tức.
Tiến sĩ Sandi Mann, tác giả nghiên cứu, chia sẻ: “Buồn chán là một trạng thái thúc đẩy trí tưởng tượng, bởi nó buộc chúng ta phải tìm kiếm ý nghĩa và ý tưởng từ bên trong” (Mann, 2018).
Buồn chán khơi dậy khát khao tìm kiếm điều mới mẻ
Buồn chán không chỉ là một trạng thái tiêu cực mà còn là động lực thúc đẩy con người tìm kiếm sự mới mẻ và thách thức. Theo Bench và Lench (2013), buồn chán là yếu tố quan trọng giúp con người phát triển trí thông minh, sự tò mò và tinh thần khám phá. Nếu không có cảm giác không hài lòng với hiện tại, con người có thể sẽ không mạo hiểm để khám phá những chân trời mới.
Lịch sử đã chứng minh điều này qua những thành tựu vĩ đại. Nhà tâm lý học Yoram Goldberg (2009) từng viết: “Nếu Christopher Columbus không mang trong mình sự bất mãn và tâm trạng buồn chán với hiện trạng, có lẽ ông đã không thực hiện chuyến hành trình thay đổi thế giới của mình.” Chính sự thôi thúc thoát khỏi buồn chán đã thúc đẩy những bước tiến quan trọng trong khoa học, nghệ thuật và khám phá.
Buồn chán khuyến khích theo đuổi mục tiêu mới
Buồn chán không chỉ là một trạng thái cảm xúc mà còn là một tín hiệu tâm lý quan trọng. Theo triết gia Andreas Elpidorou (2014), “Buồn chán báo hiệu rằng chúng ta đang tham gia vào một hoạt động không thú vị hoặc không đáp ứng được mong muốn của mình.” Khi cảm thấy chán, chúng ta được thúc đẩy để tìm kiếm những mục tiêu hoặc dự án mới phù hợp hơn với kỳ vọng và đam mê cá nhân.
Ví dụ, nếu bạn cảm thấy công việc hiện tại trở nên nhàm chán, đó có thể là dấu hiệu để khám phá một lĩnh vực mới, học một kỹ năng mới hoặc bắt đầu một dự án sáng tạo. Buồn chán giúp chúng ta đánh giá lại những gì thực sự quan trọng và định hướng lại hành trình cuộc sống. Chấp nhận buồn chán có thể là bước đầu tiên để khám phá những cơ hội mới và đạt được sự thỏa mãn lâu dài.
Buồn chán rèn luyện kỹ năng tự kiểm soát
Cuối cùng, buồn chán có thể là một công cụ hữu ích để phát triển kỹ năng tự kiểm soát, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên. Khi đối mặt với sự nhàm chán, chúng ta học cách quản lý cảm xúc, duy trì sự tập trung và điều chỉnh hành vi của mình. Nghiên cứu chỉ ra rằng khả năng chịu đựng buồn chán có liên quan chặt chẽ đến kỹ năng tự kiểm soát, giúp cải thiện hiệu suất học tập và hành vi xã hội (Danckert et al., 2018).
Đối với học sinh, việc trải qua những khoảnh khắc buồn chán trong lớp học có thể giúp họ rèn luyện sự kiên nhẫn và khả năng tập trung, ngay cả khi nội dung không hấp dẫn.
Tiến sĩ James Danckert, chuyên gia về tâm lý học nhận thức, nhận xét: “Học cách đối mặt với buồn chán từ khi còn nhỏ là nền tảng để phát triển các kỹ năng tự kiểm soát, giúp chúng ta thành công trong các lĩnh vực đòi hỏi sự kiên trì” (Danckert et al., 2018).
Kết luận
Buồn chán không phải là kẻ thù mà là một cơ hội để phát triển bản thân. Thay vì tìm cách trốn tránh, hãy thử dành thời gian để đón nhận nó. Buồn chán có thể giúp bạn thư giãn, khơi dậy sáng tạo, thúc đẩy sự đổi mới, định hướng mục tiêu và rèn luyện ý chí. Lần tới khi cảm thấy chán, hãy để tâm trí tự do lang thang và khám phá những tiềm năng ẩn giấu bên trong bạn.
