Giao tiếp hiệu quả là nền tảng của mọi mối quan hệ bền vững, nhưng để thực sự kết nối, bạn cần biết cách được người khác lắng nghe và lắng nghe họ một cách chân thành. Theo nghiên cứu từ Journal of Social and Personal Relationships (2020), kỹ năng lắng nghe tích cực có thể tăng mức độ hài lòng trong mối quan hệ lên 40%, trong khi việc không được lắng nghe thường dẫn đến hiểu lầm và xung đột.
Bài viết này sẽ cung cấp 5 mẹo thực tế, chia thành hai phần – làm thế nào để được lắng nghe và làm thế nào để lắng nghe tốt hơn – để bạn cải thiện giao tiếp và xây dựng mối quan hệ sâu sắc hơn.
Tầm quan trọng của lắng nghe và được lắng nghe
Lắng nghe không chỉ là việc tiếp nhận âm thanh, đó là cách bạn thể hiện sự quan tâm, thấu hiểu, và tôn trọng người đối diện. Tương tự, khi được lắng nghe, bạn cảm thấy được công nhận và trân trọng. Một nghiên cứu từ Communication Research (2018) cho thấy những người cảm thấy được lắng nghe có mức độ căng thẳng thấp hơn 25% và cảm giác kết nối xã hội cao hơn.
Ngược lại, khi thông điệp của bạn không được tiếp nhận, bạn có thể cảm thấy bị bỏ rơi, dẫn đến sự xa cách hoặc tranh cãi. Những mẹo dưới đây sẽ giúp bạn vừa đảm bảo được lắng nghe, vừa trở thành một người lắng nghe xuất sắc, từ đó nuôi dưỡng các mối quan hệ ý nghĩa.
Tiến sĩ John Gottman, chuyên gia về mối quan hệ và tác giả cuốn The Seven Principles for Making Marriage Work: “Lắng nghe chân thành là cách mạnh mẽ nhất để xây dựng sự thấu hiểu và gắn kết, bởi nó cho thấy bạn thực sự quan tâm đến cảm xúc của người khác.”
3 mẹo để được lắng nghe
Để thông điệp của bạn được tiếp nhận đầy đủ, bạn cần tạo điều kiện để người nghe sẵn sàng và tập trung. Dưới đây là ba mẹo cụ thể:
Xác nhận sự sẵn sàng của người nghe
Trước khi bắt đầu chia sẻ, hãy hỏi một cách nhẹ nhàng: “Bây giờ em/anh có thời gian để nghe anh/em nói không?” Câu hỏi này không chỉ thể hiện sự tôn trọng với trạng thái tâm lý của họ mà còn giúp họ chuẩn bị tâm thế để tập trung. Bạn cũng nên nói rõ tầm quan trọng của câu chuyện và nhu cầu cụ thể của mình, chẳng hạn: “Anh muốn chia sẻ một chuyện quan trọng, chỉ mất 5 phút thôi. Anh chỉ cần em lắng nghe và thấu hiểu.” Điều này giúp người nghe hiểu rằng bạn cần sự chú ý đầy đủ của họ.
Ví dụ thực tế: Nếu bạn muốn kể về một ngày làm việc căng thẳng, hãy nói: “Em ơi, anh có thể chia sẻ về ngày hôm nay được không? Anh cần em lắng nghe một chút để cảm thấy nhẹ nhõm hơn.” Cách tiếp cận này tăng khả năng họ sẽ lắng nghe một cách nghiêm túc.
Yêu cầu giao tiếp bằng mắt
Giao tiếp bằng mắt là một công cụ mạnh mẽ để duy trì sự kết nối trong cuộc trò chuyện. Hãy nhẹ nhàng đề nghị: “Em/anh có thể nhìn anh/em một chút không? Điều này rất quan trọng với anh/em.” Nghiên cứu từ Journal of Nonverbal Behavior (2019) chỉ ra rằng giao tiếp bằng mắt tăng cường cảm giác thấu hiểu lẫn nhau lên 30%, giúp người nghe tập trung hơn vào thông điệp của bạn.
Nếu bạn nhận thấy dấu hiệu mất tập trung qua ánh mắt hoặc ngôn ngữ cơ thể (như nhìn sang chỗ khác hoặc kiểm tra điện thoại), hãy hỏi một cách thân thiện: “Em/anh có đang mất tập trung không?” hoặc “Anh/em có làm em/anh lạc đi đâu không?” Câu hỏi này giúp kéo họ trở lại mà không tạo cảm giác bị chỉ trích.
Ví dụ thực tế: Nếu bạn đang chia sẻ một vấn đề cá nhân và bạn đời nhìn ra cửa sổ, hãy nói: “Anh thấy em hơi mất tập trung. Chúng ta có thể quay lại được không? Điều này quan trọng với anh.”
Xử lý sự mất tập trung một cách khéo léo
Khi người nghe liên tục mất tập trung, thay vì nổi giận, hãy hít thở sâu và tin rằng họ vẫn quan tâm nhưng có thể đang bị phân tâm bởi những yếu tố ngoài ý muốn. Hỏi: “Em/anh sẵn sàng nghe tiếp chưa?” hoặc đề nghị tạm dừng nếu bạn cảm thấy bực bội: “Anh thấy hơi khó chịu vì em không tập trung, nhưng anh biết em không cố ý. Chúng ta thử lại sau vài phút nhé?” Việc thừa nhận cảm xúc của bạn một cách chân thành và không đổ lỗi giúp duy trì sự kết nối. Nếu bạn cần, hãy tạm dừng để bình tĩnh lại trước khi tiếp tục.
Ví dụ thực tế: Nếu bạn đang thảo luận về kế hoạch tương lai và bạn đời liên tục nhìn vào điện thoại, hãy nói: “Anh muốn tiếp tục, nhưng anh cần em chú ý. Em sẵn sàng nghe chưa, hay mình tạm nghỉ một chút?”
2 mẹo để lắng nghe tốt hơn
Lắng nghe tốt đòi hỏi sự tò mò, sự tập trung vào cảm xúc của người nói, và khả năng kiểm soát bản thân. Dưới đây là hai mẹo chính để bạn trở thành một người lắng nghe xuất sắc:
Khơi dậy sự tò mò và lắng nghe để thấu hiểu
Để lắng nghe hiệu quả, hãy kích hoạt trạng thái tò mò về những gì người khác chia sẻ. Bắt đầu bằng cách chậm lại: ngồi yên hoặc đứng cạnh nhau, nhìn vào mắt người nói, và hít thở sâu để làm dịu tâm trí và cơ thể. Đặt ý định trở nên tò mò, tự hỏi: “Mình có thể học được gì từ câu chuyện này?” Sau đó, quét cơ thể từ đầu đến chân để nhận biết cảm giác – ví dụ, cảm giác cởi mở, kết nối, hoặc năng lượng hướng về người nói là dấu hiệu bạn đang ở trạng thái tò mò.
Nếu bạn không hiểu điều họ nói, hãy yêu cầu điều chỉnh tốc độ: “Em có thể nói chậm hơn một chút không? Anh muốn nắm rõ mọi thứ.” Hành động này cho thấy bạn thực sự muốn thấu hiểu.
Ví dụ thực tế: Nếu bạn đời kể về công việc với nhiều chi tiết kỹ thuật (như số liệu tài chính), bạn có thể nói: “Anh muốn hiểu hết, nhưng em nói chậm hơn chút được không? Anh đang cố theo kịp em.”
Lắng nghe với sự đồng cảm và kiểm soát ý muốn chen ngang
Nhiều người có xu hướng chờ đến lượt mình nói thay vì thực sự lắng nghe. Để tránh điều này, hãy kiểm tra xem bạn có đang kìm nén ý muốn chen vào không. Nếu có, hãy hít thở sâu, nhận diện cảm xúc (như bồn chồn hoặc háo hức), và tự nhủ: “Mình sẽ được nói sau, bây giờ là lúc lắng nghe.” Quan trọng hơn, hãy chú ý đến cảm xúc của người nói qua giọng điệu, ánh mắt, và ngôn ngữ cơ thể.
Họ có đang phấn khích, buồn bã, hay lo lắng? Nếu bạn không thể tập trung, hãy trung thực: “Anh xin lỗi, anh muốn lắng nghe nhưng đang hơi phân tâm. Cho anh một phút để tập trung lại nhé.” Sự chân thành này giúp duy trì kết nối tích cực.
Ví dụ thực tế: Nếu bạn đời chia sẻ về một ngày khó khăn, hãy duy trì giao tiếp bằng mắt, nhận biết cảm xúc qua giọng nói run rẩy, và hỏi: “Nghe có vẻ em rất mệt mỏi. Em muốn kể thêm gì không?”
Tiến sĩ Sue Johnson, nhà tâm lý học và tác giả cuốn Hold Me Tight: “Lắng nghe thực sự là một hành động của sự đồng cảm, nơi bạn không chỉ nghe lời nói mà còn cảm nhận được cảm xúc đằng sau chúng.”
Kết luận
Kỹ năng được lắng nghe và lắng nghe tốt hơn là chìa khóa để xây dựng các mối quan hệ sâu sắc và ý nghĩa. Bằng cách xác nhận sự sẵn sàng của người nghe, yêu cầu giao tiếp bằng mắt, xử lý sự mất tập trung khéo léo, khơi dậy sự tò mò, và lắng nghe với sự đồng cảm, bạn có thể biến mỗi cuộc trò chuyện thành cơ hội để kết nối. Hãy thử một trong năm mẹo này ngay hôm nay – chẳng hạn, hỏi bạn bè hoặc bạn đời: “Bây giờ em/anh có thời gian nghe anh/em không?” – và cảm nhận sự cải thiện trong cách bạn giao tiếp!
