Trong xã hội hiện đại, nhiều người theo đuổi thành công nghề nghiệp hay biểu tượng như nhà sang, xe đẹp, tin rằng chúng mang lại hạnh phúc. Nhưng thành công không đảm bảo hạnh phúc và có thể là cái bẫy vô hình. Theo Nghiên cứu từ Journal of Happiness Studies (2018) cho thấy tập trung vào thành công vật chất giảm 15% sự hài lòng so với ưu tiên sức khỏe, mối quan hệ. Nhiều người thành công vẫn thấy trống rỗng. Trong bài viết này, cùng Xemtin247 phân tích ba cái bẫy của thành công và đề xuất cách theo đuổi mục tiêu cân bằng.
Ba cái bẫy của thành công
Bạn không thể biết đích thực điều gì đang chờ đợi
Một trong những cái bẫy lớn nhất của thành công là bạn không thể hiểu đầy đủ về nó cho đến khi trải nghiệm thực sự. Ví dụ, tôi từng mơ ước trở thành bác sĩ tâm thần học, nhưng chỉ khi bước vào thực tế – với những ca trực 30 tiếng, những kỳ thi kéo dài, và hệ thống y tế phức tạp – tôi mới nhận ra cả niềm vui lẫn áp lực của nghề. Những giờ thực tập hay quan sát trước đó không thể chuẩn bị tôi cho thực tế khắc nghiệt này.
Cũng giống như việc bạn có thể hình dung một công việc mơ ước hoặc một cuộc sống lý tưởng, nhưng chỉ khi đạt được, bạn mới thấy được những góc khuất. Điều này có thể dẫn đến cảm giác hụt hẫng nếu thành công không mang lại hạnh phúc như bạn kỳ vọng.
Giá trị và mong muốn của bạn sẽ thay đổi
Con người là những thực thể không ngừng thay đổi. Những gì bạn coi là thành công hôm nay có thể không còn phù hợp với bạn trong tương lai. Ví dụ, nhiều cặp đôi bắt đầu mối quan hệ với cảm giác hoàn toàn hòa hợp, nhưng sau một thập kỷ, họ nhận ra mình đã trở thành những con người khác, với những giá trị và mong muốn mới. Tương tự, việc bạn dồn tâm sức vào một mục tiêu nghề nghiệp hôm nay có thể không còn ý nghĩa với bạn trong 5 hay 10 năm nữa.
Theo một nghiên cứu từ Personality and Social Psychology Bulletin (2020), sự thay đổi trong giá trị cá nhân theo thời gian có thể làm giảm sự hài lòng với các mục tiêu đã đạt được, đặc biệt nếu chúng không còn phản ánh con người hiện tại của bạn. Cái bẫy này khiến bạn có nguy cơ theo đuổi những thứ không còn phù hợp với phiên bản tương lai của chính mình.
Lý tưởng hóa thành công và bỏ qua cái giá phải trả
Chúng ta thường lý tưởng hóa thành công, chỉ nhìn thấy ánh hào quang mà không để ý đến những tổn thất mà nó mang lại. Việc theo đuổi thành công có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, các mối quan hệ, và khả năng tận hưởng cuộc sống. Chẳng hạn, trong hành trình trở thành bác sĩ tâm thần học, tôi đã dành phần lớn những năm 20 của mình trong thư viện, từ bỏ cơ hội du lịch hay khám phá thế giới. Dù cố gắng thế nào, tôi cũng không thể lấy lại khoảng thời gian đã mất đó.
Cái bẫy này khiến bạn đánh đổi quá nhiều mà không nhận ra, để rồi khi đạt được mục tiêu, bạn có thể cảm thấy cô đơn hoặc kiệt sức thay vì hạnh phúc.
Tiến sĩ Emma Seppälä, nhà tâm lý học và tác giả cuốn The Happiness Track: “Thành công có thể là một ảo ảnh nếu bạn đánh đổi sức khỏe và các mối quan hệ để đạt được nó. Hạnh phúc thực sự đến từ sự cân bằng.”
Năm cách để tránh cái bẫy thành công
Duy trì sự cân bằng
Khi theo đuổi mục tiêu, bạn dễ rơi vào trạng thái chỉ tập trung vào thành công mà bỏ quên mọi thứ khác. Việc hy sinh sức khỏe hay thời gian với người thân để đổi lấy thành tựu là một sai lầm lớn. Hãy đầu tư vào sức khỏe và các mối quan hệ song song với việc theo đuổi mục tiêu. Thành công sẽ trở nên vô nghĩa nếu bạn không có ai để chia sẻ hoặc không đủ sức khỏe để tận hưởng nó.
Ví dụ, bạn có thể đặt ra quy tắc tập thể dục 30 phút mỗi ngày hoặc dành buổi tối cuối tuần để ăn tối cùng gia đình. Những hành động này giúp bạn duy trì sự cân bằng và nuôi dưỡng hạnh phúc lâu dài.
Điều chỉnh kỳ vọng
Đừng đồng nhất thành công với hạnh phúc. Thành công thường đi kèm với những thách thức như trách nhiệm lớn hơn, mất đi sự tự do, hoặc áp lực từ sự chú ý của người khác. Hãy chuẩn bị tinh thần rằng “đỉnh núi” của bạn không phải lúc nào cũng đầy nắng ấm, mà đôi khi sẽ có gió mạnh và mưa lớn.
Hãy học cách tận hưởng hành trình thay vì chỉ chờ đợi đích đến. Ví dụ, nếu bạn đang học thạc sĩ, hãy trân trọng việc bạn đã nỗ lực để có mặt tại đây, thay vì chỉ tập trung vào tấm bằng cuối cùng.
Thay đổi thước đo thành công
Những người theo đuổi thành tựu thường định nghĩa thành công bằng kết quả cụ thể, như một chức danh hay một mức lương. Tuy nhiên, hành trình theo đuổi mục tiêu mang lại nhiều giá trị khác, chẳng hạn như sự tự khám phá và phát triển cá nhân. Khi đối mặt với khó khăn, bạn học được cách kiên nhẫn, quản lý thời gian, hoặc vượt qua thất bại – những kỹ năng quý giá hơn bất kỳ danh hiệu nào.
Hãy coi mục tiêu của bạn là cơ hội để trở thành một phiên bản tốt hơn của chính mình, thay vì chỉ là một đích đến. Điều này giúp bạn giảm áp lực và tìm thấy ý nghĩa trong từng bước đi.
Tiến sĩ Angela Duckworth, nhà tâm lý học và tác giả cuốn Grit: The Power of Passion and Perseverance: “Thành công không chỉ là những gì bạn đạt được, mà là con người bạn trở thành trong quá trình đó,”
Rèn luyện sự khiêm tốn
Thành công có thể khiến bạn cảm thấy mình đặc biệt, nhưng điều này dễ dẫn đến sự kiêu ngạo hoặc bất ổn cảm xúc khi đối mặt với thất bại. Hãy rèn luyện sự khiêm tốn bằng cách nhớ rằng tất cả chúng ta đều có điểm mạnh và điểm yếu. Bạn không hơn hay kém bất kỳ ai, dù đạt được bao nhiêu thành tựu.
Một cách thực hành khiêm tốn là viết ra ba điều bạn biết ơn mỗi ngày, chẳng hạn như sự hỗ trợ của gia đình, sức khỏe tốt, hay một khoảnh khắc vui vẻ. Điều này giúp bạn giữ vững sự cân bằng và tránh bị cuốn vào những đỉnh cao và vực sâu của thành công.
Sống trọn vẹn trong hiện tại
Khi dồn tâm sức cho một mục tiêu, bạn dễ bị cuốn vào việc mơ về đích đến mà quên tận hưởng hành trình. Điều này giống như đi bộ đường dài nhưng chỉ chăm chăm nhìn vào điểm kết thúc, bỏ qua những cảnh đẹp trên đường.
Hãy dừng lại để ghi nhận những tiến bộ bạn đã đạt được. Nếu bạn đang làm việc ổn định và chăm lo cho gia đình, hãy tự hào về điều đó. Nếu bạn đang học đại học, hãy trân trọng cơ hội được học hỏi. Những khoảnh khắc này là minh chứng cho sự nỗ lực của bạn và giúp bạn cảm thấy hài lòng hơn với hiện tại.
Kết luận
Thành công là một hành trình đáng giá, nhưng nó cũng đi kèm với những cái bẫy có thể khiến bạn đánh mất hạnh phúc. Bằng cách duy trì sự cân bằng, điều chỉnh kỳ vọng, thay đổi thước đo thành công, sống trọn vẹn trong hiện tại, và rèn luyện sự khiêm tốn, bạn có thể theo đuổi mục tiêu mà không để hạnh phúc phụ thuộc vào chúng. Hãy bắt đầu từ hôm nay với một bước nhỏ, như dành 10 phút để viết về những điều bạn biết ơn, và khám phá con đường dẫn đến hạnh phúc thực sự!
